atha prathamOdhyaayaH |
dhRutaraaShTra uvaacha |
dharmakShEtrE kurukShEtrE samavEtaa yuyutsavaH |
maamakaaH paaMDavaaSchaiva kimakurvata saMjaya || 1 ||
saMjaya uvaacha |
dRuShTvaa tu paaMDavaaneekaM vyooDhaM duryOdhanastadaa |
aachaaryamupasaMgamya raajaa vachanamabraveet || 2 ||
paSyaitaaM paaMDuputraaNaamaachaarya mahateeM chamoom |
vyooDhaaM drupadaputrENa tava SiShyENa dheemataa || 3 ||
atra Sooraa mahEShvaasaa bheemaarjunasamaa yudhi |
yuyudhaanO viraaTaScha drupadaScha mahaarathaH || 4 ||
dhRuShTakEtuSchEkitaanaH kaaSiraajaScha veeryavaan |
purujitkuntibhOjaScha SaibyaScha narapuMgavaH || 5 ||
yudhaamanyuScha vikraanta uttamaujaaScha veeryavaan |
saubhadrO draupadEyaaScha sarva Eva mahaarathaaH || 6 ||
asmaakaM tu viSiShTaa yE taannibOdha dvijOttama |
naayakaa mama sainyasya saMgnyaarthaM taanbraveemi tE || 7 ||
bhavaanbheeShmaScha karNaScha kRupaScha samitiMjayaH |
aSvatthaamaa vikarNaScha saumadattistathaiva cha || 8 ||
anyE cha bahavaH Sooraa madarthE tyaktajeevitaaH |
naanaaSastrapraharaNaaH sarvE yuddhaviSaaradaaH || 9 ||
aparyaaptaM tadasmaakaM balaM bheeShmaabhirakShitam |
paryaaptaM tvidamEtEShaaM balaM bheemaabhirakShitam || 10 ||
ayanEShu cha sarvEShu yathaabhaagamavasthitaaH |
bheeShmamEvaabhirakShantu bhavantaH sarva Eva hi || 11 ||
tasya saMjanayanharShaM kuruvRuddhaH pitaamahaH |
siMhanaadaM vinadyOchchaiH SaMkhaM dadhmau prataapavaan || 12 ||
tataH SaMkhaaScha bhEryaScha paNavaanakagOmukhaaH |
sahasaivaabhyahanyanta sa SabdastumulObhavat || 13 ||
tataH SvEtairhayairyuktE mahati syandanE sthitau |
maadhavaH paaMDavaSchaiva divyau SaMkhau pradaghmatuH || 14 ||
paanchajanyaM hRuSheekESO dEvadattaM dhanaMjayaH |
pauNDraM dadhmau mahaaSaMkhaM bheemakarmaa vRukOdaraH || 15 ||
anantavijayaM raajaa kunteeputrO yudhiShThiraH |
nakulaH sahadEvaScha sughOShamaNipuShpakau || 16 ||
kaaSyaScha paramEShvaasaH SikhaNDee cha mahaarathaH |
dhRuShTadyumnO viraaTaScha saatyakiSchaaparaajitaH || 17 ||
drupadO draupadEyaaScha sarvaSaH pRuthiveepatE |
saubhadraScha mahaabaahuH SaMkhaandadhmuH pRuthakpRuthak || 18 ||
sa ghOShO dhaartaraaShTraaNaaM hRudayaani vyadaarayat |
nabhaScha pRuthiveeM chaiva tumulO vyanunaadayan || 19 ||
atha vyavasthitaandRuShTvaa dhaartaraaShTraankapidhvajaH |
pravRuttE SastrasaMpaatE dhanurudyamya paaMDavaH || 20 ||
hRuSheekESaM tadaa vaakyamidamaaha maheepatE |
arjuna uvaacha |
sEnayOrubhayOrmadhyE rathaM sthaapaya mEchyuta || 21 ||
yaavadEtaannireekShEhaM yOddhukaamaanavasthitaan |
kairmayaa saha yOddhavyamasminraNasamudyamE || 22 ||
yOtsyamaanaanavEkShEhaM ya EtEtra samaagataaH |
dhaartaraaShTrasya durbuddhEryuddhE priyachikeerShavaH || 23 ||
saMjaya uvaacha |
EvamuktO hRuSheekESO guDaakESEna bhaarata |
sEnayOrubhayOrmadhyE sthaapayitvaa rathOttamam || 24 ||
bheeShmadrONapramukhataH sarvEShaaM cha maheekShitaam |
uvaacha paartha paSyaitaansamavEtaankurooniti || 25 ||
tatraapaSyatsthitaanpaarthaH pitRoonatha pitaamahaan |
aachaaryaanmaatulaanbhraatRoonputraanpautraansakheeMstathaa || 26 ||
SvaSuraansuhRudaSchaiva sEnayOrubhayOrapi |
taansameekShya sa kauntEyaH sarvaanbandhoonavasthitaan || 27 ||
kRupayaa parayaaviShTO viSheedannidamabraveet |
arjuna uvaacha |
dRuShTvEmaM svajanaM kRuShNa yuyutsuM samupasthitam || 28 ||
seedanti mama gaatraaNi mukhaM cha pariSuShyati |
vEpathuScha SareerE mE rOmaharShaScha jaayatE || 29 ||
gaaNDeevaM sraMsatE hastaattvakchaiva paridahyatE |
na cha SaknOmyavasthaatuM bhramateeva cha mE manaH || 30 ||
nimittaani cha paSyaami vipareetaani kESava |
na cha SrEyOnupaSyaami hatvaa svajanamaahavE || 31 ||
na kaankShE vijayaM kRuShNa na cha raajyaM sukhaani cha |
kiM nO raajyEna gOvinda kiM bhOgairjeevitEna vaa || 32 ||
yEShaamarthE kaankShitaM nO raajyaM bhOgaaH sukhaani cha |
ta imEvasthitaa yuddhE praaNaaMstyaktvaa dhanaani cha || 33 ||
aachaaryaaH pitaraH putraastathaiva cha pitaamahaaH |
maatulaaH SvaSuraaH pautraaH SyaalaaH saMbandhinastathaa || 34 ||
Etaanna hantumichCaami ghnatOpi madhusoodana |
api trailOkyaraajyasya hEtOH kiM nu maheekRutE || 35 ||
nihatya dhaartaraaShTraannaH kaa preetiH syaajjanaardana |
paapamEvaaSrayEdasmaanhatvaitaanaatataayinaH || 36 ||
tasmaannaarhaa vayaM hantuM dhaartaraaShTraansvabaandhavaan |
svajanaM hi kathaM hatvaa sukhinaH syaama maadhava || 37 ||
yadyapyEtE na paSyanti lObhOpahatachEtasaH |
kulakShayakRutaM dOShaM mitradrOhE cha paatakam || 38 ||
kathaM na gnyEyamasmaabhiH paapaadasmaannivartitum |
kulakShayakRutaM dOShaM prapaSyadbhirjanaardana || 39 ||
kulakShayE praNaSyanti kuladharmaaH sanaatanaaH |
dharmE naShTE kulaM kRutsnamadharmObhibhavatyuta || 40 ||
adharmaabhibhavaatkRuShNa praduShyanti kulastriyaH |
streeShu duShTaasu vaarShNEya jaayatE varNasaMkaraH || 41 ||
saMkarO narakaayaiva kulaghnaanaaM kulasya cha |
patanti pitarO hyEShaaM luptapiNDOdakakriyaaH || 42 ||
dOShairEtaiH kulaghnaanaaM varNasaMkarakaarakaiH |
utsaadyantE jaatidharmaaH kuladharmaaScha SaaSvataaH || 43 ||
utsannakuladharmaaNaaM manuShyaaNaaM janaardana |
narakEniyataM vaasO bhavateetyanuSuSruma || 44 ||
ahO bata mahatpaapaM kartuM vyavasitaa vayam |
yadraajyasukhalObhEna hantuM svajanamudyataaH || 45 ||
yadi maamaprateekaaramaSastraM SastrapaaNayaH |
dhaartaraaShTraa raNE hanyustanmE kShEmataraM bhavEt || 46 ||
saMjaya uvaacha |
EvamuktvaarjunaH saMkhyE rathOpastha upaaviSat |
visRujya saSaraM chaapaM SOkasaMvignamaanasaH || 47 ||
OM tatsaditi SreemadbhagavadgeetaasoopaniShatsu brahmavidyaayaaM yOgaSaastrE SreekRuShNaarjunasaMvaadE
arjunaviShaadayOgO naama prathamOdhyaayaH ||1 ||