അഥ ഏകാദശോஉധ്യായഃ |
അര്ജുന ഉവാച |
മദനുഗ്രഹായ പരമം ഗുഹ്യമധ്യാത്മസംജ്ഞിതമ് |
യത്ത്വയോക്തം വചസ്തേന മോഹോஉയം വിഗതോ മമ || 1 ||
ഭവാപ്യയൗ ഹി ഭൂതാനാം ശ്രുതൗ വിസ്തരശോ മയാ |
ത്വത്തഃ കമലപത്രാക്ഷ മാഹാത്മ്യമപി ചാവ്യയമ് || 2 ||
ഏവമേതദ്യഥാത്ഥ ത്വമാത്മാനം പരമേശ്വര |
ദ്രഷ്ടുമിച്ഛാമി തേ രൂപമൈശ്വരം പുരുഷോത്തമ || 3 ||
മന്യസേ യദി തച്ഛക്യം മയാ ദ്രഷ്ടുമിതി പ്രഭോ |
യോഗേശ്വര തതോ മേ ത്വം ദര്ശയാത്മാനമവ്യയമ് || 4 ||
ശ്രീഭഗവാനുവാച |
പശ്യ മേ പാര്ഥ രൂപാണി ശതശോஉഥ സഹസ്രശഃ |
നാനാവിധാനി ദിവ്യാനി നാനാവര്ണാകൃതീനി ച || 5 ||
പശ്യാദിത്യാന്വസൂന്രുദ്രാനശ്വിനൗ മരുതസ്തഥാ |
ബഹൂന്യദൃഷ്ടപൂര്വാണി പശ്യാശ്ചര്യാണി ഭാരത || 6 ||
ഇഹൈകസ്ഥം ജഗത്കൃത്സ്നം പശ്യാദ്യ സചരാചരമ് |
മമ ദേഹേ ഗുഡാകേശ യച്ചാന്യദ്ദ്രഷ്ടുമിച്ഛസി || 7 ||
ന തു മാം ശക്യസേ ദ്രഷ്ടുമനേനൈവ സ്വചക്ഷുഷാ |
ദിവ്യം ദദാമി തേ ചക്ഷുഃ പശ്യ മേ യോഗമൈശ്വരമ് || 8 ||
സംജയ ഉവാച |
ഏവമുക്ത്വാ തതോ രാജന്മഹായോഗേശ്വരോ ഹരിഃ |
ദര്ശയാമാസ പാര്ഥായ പരമം രൂപമൈശ്വരമ് || 9 ||
അനേകവക്ത്രനയനമനേകാദ്ഭുതദര്ശനമ് |
അനേകദിവ്യാഭരണം ദിവ്യാനേകോദ്യതായുധമ് || 10 ||
ദിവ്യമാല്യാമ്ബരധരം ദിവ്യഗന്ധാനുലേപനമ് |
സര്വാശ്ചര്യമയം ദേവമനന്തം വിശ്വതോമുഖമ് || 11 ||
ദിവി സൂര്യസഹസ്രസ്യ ഭവേദ്യുഗപദുത്ഥിതാ |
യദി ഭാഃ സദൃശീ സാ സ്യാദ്ഭാസസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ || 12 ||
തത്രൈകസ്ഥം ജഗത്കൃത്സ്നം പ്രവിഭക്തമനേകധാ |
അപശ്യദ്ദേവദേവസ്യ ശരീരേ പാംഡവസ്തദാ || 13 ||
തതഃ സ വിസ്മയാവിഷ്ടോ ഹൃഷ്ടരോമാ ധനംജയഃ |
പ്രണമ്യ ശിരസാ ദേവം കൃതാഞ്ജലിരഭാഷത || 14 ||
അര്ജുന ഉവാച |
പശ്യാമി ദേവാംസ്തവ ദേവ ദേഹേ സര്വാംസ്തഥാ ഭൂതവിശേഷസംഘാന് |
ബ്രഹ്മാണമീശം കമലാസനസ്ഥമൃഷീംശ്ച സര്വാനുരഗാംശ്ച ദിവ്യാന് || 15 ||
അനേകബാഹൂദരവക്ത്രനേത്രം പശ്യാമി ത്വാം സര്വതോஉനന്തരൂപമ് |
നാന്തം ന മധ്യം ന പുനസ്തവാദിം പശ്യാമി വിശ്വേശ്വര വിശ്വരൂപ || 16 ||
കിരീടിനം ഗദിനം ചക്രിണം ച തേജോരാശിം സര്വതോ ദീപ്തിമന്തമ് |
പശ്യാമി ത്വാം ദുര്നിരീക്ഷ്യം സമന്താദ്ദീപ്താനലാര്കദ്യുതിമപ്രമേയമ് || 17 ||
ത്വമക്ഷരം പരമം വേദിതവ്യം ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനമ് |
ത്വമവ്യയഃ ശാശ്വതധര്മഗോപ്താ സനാതനസ്ത്വം പുരുഷോ മതോ മേ || 18 ||
അനാദിമധ്യാന്തമനന്തവീര്യമനന്തബാഹും ശശിസൂര്യനേത്രമ് |
പശ്യാമി ത്വാം ദീപ്തഹുതാശവക്ത്രം സ്വതേജസാ വിശ്വമിദം തപന്തമ് || 19 ||
ദ്യാവാപൃഥിവ്യോരിദമന്തരം ഹി വ്യാപ്തം ത്വയൈകേന ദിശശ്ച സര്വാഃ |
ദൃഷ്ട്വാദ്ഭുതം രൂപമുഗ്രം തവേദം ലോകത്രയം പ്രവ്യഥിതം മഹാത്മന് || 20 ||
അമീ ഹി ത്വാം സുരസങ്ഘാ വിശന്തി കേചിദ്ഭീതാഃ പ്രാഞ്ജലയോ ഗൃണന്തി |
സ്വസ്തീത്യുക്ത്വാ മഹര്ഷിസിദ്ധസംഘാഃ സ്തുവന്തി ത്വാം സ്തുതിഭിഃ പുഷ്കലാഭിഃ || 21 ||
രുദ്രാദിത്യാ വസവോ യേ ച സാധ്യാ വിശ്വേஉശ്വിനൗ മരുതശ്ചോഷ്മപാശ്ച |
ഗന്ധര്വയക്ഷാസുരസിദ്ധസംഘാ വീക്ഷന്തേ ത്വാം വിസ്മിതാശ്ചൈവ സര്വേ || 22 ||
രൂപം മഹത്തേ ബഹുവക്ത്രനേത്രം മഹാബാഹോ ബഹുബാഹൂരുപാദമ് |
ബഹൂദരം ബഹുദംഷ്ട്രാകരാലം ദൃഷ്ട്വാ ലോകാഃ പ്രവ്യഥിതാസ്തഥാഹമ് || 23 ||
നഭഃസ്പൃശം ദീപ്തമനേകവര്ണം വ്യാത്താനനം ദീപ്തവിശാലനേത്രമ് |
ദൃഷ്ട്വാ ഹി ത്വാം പ്രവ്യഥിതാന്തരാത്മാ ധൃതിം ന വിന്ദാമി ശമം ച വിഷ്ണോ || 24 ||
ദംഷ്ട്രാകരാലാനി ച തേ മുഖാനി ദൃഷ്ട്വൈവ കാലാനലസംനിഭാനി |
ദിശോ ന ജാനേ ന ലഭേ ച ശര്മ പ്രസീദ ദേവേശ ജഗന്നിവാസ || 25 ||
അമീ ച ത്വാം ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രാഃ സര്വേ സഹൈവാവനിപാലസംഘൈഃ |
ഭീഷ്മോ ദ്രോണഃ സൂതപുത്രസ്തഥാസൗ സഹാസ്മദീയൈരപി യോധമുഖ്യൈഃ || 26 ||
വക്ത്രാണി തേ ത്വരമാണാ വിശന്തി ദംഷ്ട്രാകരാലാനി ഭയാനകാനി |
കേചിദ്വിലഗ്നാ ദശനാന്തരേഷു സംദൃശ്യന്തേ ചൂര്ണിതൈരുത്തമാങ്ഗൈഃ || 27 ||
യഥാ നദീനാം ബഹവോஉമ്ബുവേഗാഃ സമുദ്രമേവാഭിമുഖാ ദ്രവന്തി |
തഥാ തവാമീ നരലോകവീരാ വിശന്തി വക്ത്രാണ്യഭിവിജ്വലന്തി || 28 ||
യഥാ പ്രദീപ്തം ജ്വലനം പതംഗാ വിശന്തി നാശായ സമൃദ്ധവേഗാഃ |
തഥൈവ നാശായ വിശന്തി ലോകാസ്തവാപി വക്ത്രാണി സമൃദ്ധവേഗാഃ || 29 ||
ലേലിഹ്യസേ ഗ്രസമാനഃ സമന്താല്ലോകാന്സമഗ്രാന്വദനൈര്ജ്വലദ്ഭിഃ |
തേജോഭിരാപൂര്യ ജഗത്സമഗ്രം ഭാസസ്തവോഗ്രാഃ പ്രതപന്തി വിഷ്ണോ || 30 ||
ആഖ്യാഹി മേ കോ ഭവാനുഗ്രരൂപോ നമോஉസ്തു തേ ദേവവര പ്രസീദ |
വിജ്ഞാതുമിച്ഛാമി ഭവന്തമാദ്യം ന ഹി പ്രജാനാമി തവ പ്രവൃത്തിമ് || 31 ||
ശ്രീഭഗവാനുവാച |
കാലോஉസ്മി ലോകക്ഷയകൃത്പ്രവൃദ്ധോ ലോകാന്സമാഹര്തുമിഹ പ്രവൃത്തഃ |
ഋതേஉപി ത്വാം ന ഭവിഷ്യന്തി സര്വേ യേஉവസ്ഥിതാഃ പ്രത്യനീകേഷു യോധാഃ || 32 ||
തസ്മാത്ത്വമുത്തിഷ്ഠ യശോ ലഭസ്വ ജിത്വാ ശത്രൂന്ഭുങ്ക്ഷ്വ രാജ്യം സമൃദ്ധമ് |
മയൈവൈതേ നിഹതാഃ പൂര്വമേവ നിമിത്തമാത്രം ഭവ സവ്യസാചിന് || 33 ||
ദ്രോണം ച ഭീഷ്മം ച ജയദ്രഥം ച കര്ണം തഥാന്യാനപി യോധവീരാന് |
മയാ ഹതാംസ്ത്വം ജഹി മാ വ്യഥിഷ്ഠാ യുധ്യസ്വ ജേതാസി രണേ സപത്നാന് || 34 ||
സംജയ ഉവാച |
ഏതച്ഛ്രുത്വാ വചനം കേശവസ്യ കൃതാഞ്ജലിര്വേപമാനഃ കിരീടീ |
നമസ്കൃത്വാ ഭൂയ ഏവാഹ കൃഷ്ണം സഗദ്ഗദം ഭീതഭീതഃ പ്രണമ്യ || 35 ||
അര്ജുന ഉവാച |
സ്ഥാനേ ഹൃഷീകേശ തവ പ്രകീര്ത്യാ ജഗത്പ്രഹൃഷ്യത്യനുരജ്യതേ ച |
രക്ഷാംസി ഭീതാനി ദിശോ ദ്രവന്തി സര്വേ നമസ്യന്തി ച സിദ്ധസംഘാഃ || 36 ||
കസ്മാച്ച തേ ന നമേരന്മഹാത്മന്ഗരീയസേ ബ്രഹ്മണോஉപ്യാദികര്ത്രേ |
അനന്ത ദേവേശ ജഗന്നിവാസ ത്വമക്ഷരം സദസത്തത്പരം യത് || 37 ||
ത്വമാദിദേവഃ പുരുഷഃ പുരാണസ്ത്വമസ്യ വിശ്വസ്യ പരം നിധാനമ് |
വേത്താസി വേദ്യം ച പരം ച ധാമ ത്വയാ തതം വിശ്വമനന്തരൂപ || 38 ||
വായുര്യമോஉഗ്നിര്വരുണഃ ശശാങ്കഃ പ്രജാപതിസ്ത്വം പ്രപിതാമഹശ്ച |
നമോ നമസ്തേஉസ്തു സഹസ്രകൃത്വഃ പുനശ്ച ഭൂയോஉപി നമോ നമസ്തേ || 39 ||
നമഃ പുരസ്താദഥ പൃഷ്ഠതസ്തേ നമോஉസ്തു തേ സര്വത ഏവ സര്വ |
അനന്തവീര്യാമിതവിക്രമസ്ത്വം സര്വം സമാപ്നോഷി തതോஉസി സര്വഃ || 40 ||
സഖേതി മത്വാ പ്രസഭം യദുക്തം ഹേ കൃഷ്ണ ഹേ യാദവ ഹേ സഖേതി |
അജാനതാ മഹിമാനം തവേദം മയാ പ്രമാദാത്പ്രണയേന വാപി || 41 ||
യച്ചാവഹാസാര്ഥമസത്കൃതോஉസി വിഹാരശയ്യാസനഭോജനേഷു |
ഏകോஉഥവാപ്യച്യുത തത്സമക്ഷം തത്ക്ഷാമയേ ത്വാമഹമപ്രമേയമ് || 42 ||
പിതാസി ലോകസ്യ ചരാചരസ്യ ത്വമസ്യ പൂജ്യശ്ച ഗുരുര്ഗരീയാന് |
ന ത്വത്സമോஉസ്ത്യഭ്യധികഃ കുതോஉന്യോ ലോകത്രയേஉപ്യപ്രതിമപ്രഭാവ || 43 ||
തസ്മാത്പ്രണമ്യ പ്രണിധായ കായം പ്രസാദയേ ത്വാമഹമീശമീഡ്യമ് |
പിതേവ പുത്രസ്യ സഖേവ സഖ്യുഃ പ്രിയഃ പ്രിയായാര്ഹസി ദേവ സോഢുമ് || 44 ||
അദൃഷ്ടപൂര്വം ഹൃഷിതോஉസ്മി ദൃഷ്ട്വാ ഭയേന ച പ്രവ്യഥിതം മനോ മേ |
തദേവ മേ ദര്ശയ ദേവരൂപം പ്രസീദ ദേവേശ ജഗന്നിവാസ || 45 ||
കിരീടിനം ഗദിനം ചക്രഹസ്തമിച്ഛാമി ത്വാം ദ്രഷ്ടുമഹം തഥൈവ |
തേനൈവ രൂപേണ ചതുര്ഭുജേന സഹസ്രബാഹോ ഭവ വിശ്വമൂര്തേ || 46 ||
ശ്രീഭഗവാനുവാച |
മയാ പ്രസന്നേന തവാര്ജുനേദം രൂപം പരം ദര്ശിതമാത്മയോഗാത് |
തേജോമയം വിശ്വമനന്തമാദ്യം യന്മേ ത്വദന്യേന ന ദൃഷ്ടപൂര്വമ് || 47 ||
ന വേദയജ്ഞാധ്യയനൈര്ന ദാനൈര്ന ച ക്രിയാഭിര്ന തപോഭിരുഗ്രൈഃ |
ഏവംരൂപഃ ശക്യ അഹം നൃലോകേ ദ്രഷ്ടും ത്വദന്യേന കുരുപ്രവീര || 48 ||
മാ തേ വ്യഥാ മാ ച വിമൂഢഭാവോ ദൃഷ്ട്വാ രൂപം ഘോരമീദൃങ്മമേദമ് |
വ്യപേതഭീഃ പ്രീതമനാഃ പുനസ്ത്വം തദേവ മേ രൂപമിദം പ്രപശ്യ || 49 ||
സംജയ ഉവാച |
ഇത്യര്ജുനം വാസുദേവസ്തഥോക്ത്വാ സ്വകം രൂപം ദര്ശയാമാസ ഭൂയഃ |
ആശ്വാസയാമാസ ച ഭീതമേനം ഭൂത്വാ പുനഃ സൗമ്യവപുര്മഹാത്മാ || 50 ||
അര്ജുന ഉവാച |
ദൃഷ്ട്വേദം മാനുഷം രൂപം തവ സൗമ്യം ജനാര്ദന |
ഇദാനീമസ്മി സംവൃത്തഃ സചേതാഃ പ്രകൃതിം ഗതഃ || 51 ||
ശ്രീഭഗവാനുവാച |
സുദുര്ദര്ശമിദം രൂപം ദൃഷ്ടവാനസി യന്മമ |
ദേവാ അപ്യസ്യ രൂപസ്യ നിത്യം ദര്ശനകാങ്ക്ഷിണഃ || 52 ||
നാഹം വേദൈര്ന തപസാ ന ദാനേന ന ചേജ്യയാ |
ശക്യ ഏവംവിധോ ദ്രഷ്ടും ദൃഷ്ടവാനസി മാം യഥാ || 53 ||
ഭക്ത്യാ ത്വനന്യയാ ശക്യ അഹമേവംവിധോஉര്ജുന |
ജ്ഞാതും ദ്രഷ്ടും ച തത്ത്വേന പ്രവേഷ്ടും ച പരംതപ || 54 ||
മത്കര്മകൃന്മത്പരമോ മദ്ഭക്തഃ സങ്ഗവര്ജിതഃ |
നിര്വൈരഃ സര്വഭൂതേഷു യഃ സ മാമേതി പാംഡവ || 55 ||
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ
വിശ്വരൂപദര്ശനയോഗോ നാമൈകാദശോஉധ്യായഃ ||11 ||